Lời giới thiệu
Cho tới bây giờ, chúng tôi - Trung Tâm Huấn Luyện Chó Nghiệp Vụ PDS vẫn đánh giá Tạp chí Người Nuôi Chó do bác Nguyễn Văn Lãng chủ biên là tạp chí hay nhất Việt Nam chuyên viết về CON CHÓ, (bác Lãng hiện là Chủ tịch Hiệp hội Cá Cảnh Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Hiệp hội Chó giống Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh TP Hồ Chí Minh, "Người nuôi chó số 1 Sài Gòn"...)
Rất tiếc, ấn phẩm Người Nuôi Chó hiện nay đã chấm dứt hoạt động. Để phục vụ các bạn yêu thích chó, PDS xin trích đăng các bài viết trong ấn phẩm này. Mong rằng bạn đọc tiếp tục cung cấp cho chúng tôi các bài viết để chúng ta có thể tiếp nối ấn phẩm nổi tiếng Người Nuôi Chó.
Mục lục:
1. Tại sao bạn nên nuôi chó?
2. Những bài tập nhỏ giúp cún con vâng lời
3. Một số vấn đề cần thiết đối với cún con
4. Các giai đoạn của sự phát triển
5. Xác định tuổi của chó
6. Khi cún con bị stress
7. Dạy chó từ thuở còn thơ
8. Các loài ký sinh trên chó
9. Tiêu chảy, bệnh thường gặp trên chó
10. Tiêu chảy cấp tính
11. Ngôn ngữ cơ thể
12. Con người - bạn tốt nhất của loài chó
13. Giống chó nào phù hợp với gia đình bạn nhất
14. Bệnh Carre ( Ca rê)
15. Đánh giá tính cách chó bằng phương pháp CAMBELL
16. Huấn luyện chó ngừng sủa bậy
17. Mẹo vặt cho chó uống thuốc viên
18. Bệnh da liên quan đến dinh dưỡng
19. Tiến trình tiếp nhận thức ăn.
20. Dạy chó đi vệ sinh.
21. Bạn đã làm được gì cho chú chó thân yêu?
22. Dạy chó con tại nhà trước khi đến trường huấn luyện chó dắt người mù.
23. Đi bác sĩ lần đầu tiên.
24. Làm gì khi chó bị viêm loét bao tử?
25. Sơ cứu khi chó gặp nạn.
26. Nuôi chó con bằng sữa bò.
27. Bênh béo phì.
28. Bệnh thiếu can xi.
29. Tập thói quen "đi vệ sinh".
30. Khi chó "tuổi cao".
31. Những bí mật của loài chó.
32. Những chú chó dũng cảm.
33. Tránh "đụng độ" giữa chó dẫn đường và chó thả rong.
34. Cách chọn một con chó tốt.
35. Dạy chó ngủ đúng chỗ.
36. Cách nuôi dưỡng chó con.
37.Hướng dẫn tuyển chọn một chú chó phù hợp
37. HƯỚNG DẪN TUYỂN CHỌN MỘT CHÚ CHÓ
- Chó thời trang: French Bulldog, Poodle, Pug, Chihuahua, Chow-chow, Afghan Hound, Scottish Terrier, Teckel, Welsh Corgi, Yorkshire.
- Chó tráng kiện, cứng cáp: Artesian Norman Basset, Briard, French Spaniel, Fox Terrier, Saint Bernard, Schnauzer, Welsh Corgi.
-Chó đòi hỏi phải chăm sóc nhiều: Borzoi, Maltese, Poodle, Chihuahua, Afghan Hound, Pekingese, Small Italien Hound, English Setter, Whippet, Yorkshire Terrier.
- Chó chuyên dùng canh gác: Airedale Terrier, German Shepherd, Bouvier, Briard,Bull Terrier, Chow Chow, Dalmatian, Docberman, Danois, Samoyed,Wolf Spitz, Welsh Corgi.
-Chó dễ dàng thích nghi với cuộc sống thành thị: Airedale Terrier, Beagle, Bulldog, Poodle, Chow Chow, Colley, Irish Setter, Small Italien Hound, Whippet.
- Chó cần vận động nhiều: Shpherd, Bouvier, Bull Terrier, Coocker, Dalmatian, Doberman, Fox Terrier, Irish Terrier, Hounds, Spitz, Welsh Corgi.
-Chó có thể chơi với trẻ em: Beagle, Boxer, Poodle, Cocker, Colley, Fench Spaniel, Labrador.
36. Cách nuôi dưỡng chó con
Chó con để nuôi làm kiểng đương nhiên đó là giống quí hiếm, không những đắt tiền mà nhiều khi có sẵn tiền trong tay nhưng cũng chưa chắc đã dễ dàng mua được.
Nuôi một con chó kiểng là để nhờ cậy về lâu về dài, dù sự nhờ cậy ở đây chỉ đơn thuần để giải trí, coi như một "người bạn" để kết thân, chứ không phải để sinh lợi. Vì vậy, trong thời gian sáu tháng đầu, là thời gian ta phải "cực thân" với con chó con.
Trước hết, ta phải lo đến việc bổ dưỡng cho chó, luôn luôn cung cấp cho chó đầy đủ những chất thức ăn bồi bổ để cho mau được tăng trọng. Chính sự lên cần đều đều của con chó trong mấy tháng đầu mới đem lại sự yên tâm cho người nuôi, vì rằng chó mau lớn là hiện tượng nó được khỏe mạnh, không bệnh hoạn.
Khi chó được hai tháng tuổi là phải nghĩ đến việc xổ giun sán, để trừ tuyệt về lâu dài loại ký sinh trùng độc hại, phá hoại nội tạng của chó, và có thể giết hại chó.
Độ ba tháng tuổi, ta phải chích ngừa cho chó bệnh care, một căn bệnh quái ác, cũng có thể giết hại con vật.
Ngoài những công việc đó ra, người nuôi chó còn phải lo tắm rửa, chải gỡ bộ lông cho chó được mượt mà, đồng thời theo dõi để trừ tuyệt ký sinh trùng ngoài da như ve và bọ chét chó.
Đó là chưa nói đến việc tập luyện cho chó đi vào nề nếp, như biết vâng lời, biết được chỗ ăn chỗ ở, chỗ tiêu tiểu, cùng tập tành những tính tốt để chủ được hài lòng.
Sáu tháng đầu của tuổi đời con chó, nếu được trôi đi trong sự hài lòng của chủ nuôi, thì coi như sự vất vả ở phía trước không còn gì đáng lo ngại nữa.
Nuôi một con chó kiểng là cả một công phu to lớn, nhưng bù lại, ta sẽ nhận được một sự ưng ý hài lòng không có gì sánh được.
35. Dạy chó ngủ đúng chỗ
Khi mua con chó về nhà, việc trước tiên là ta tìm cho nó một chỗ ngủ nhất định. Chỗ ngủ của chó tất nhiên là chỗ khuất nhưng thoáng khí, hợp vệ sinh, như gầm bàn, gầm cầu thang... Nơi đây ta để cho chó một cái hộc bằng gỗ, hoặc là một cái thau nhựa, nếu là chó nhỏ; hoặc trải một tấm mền cũ, một cái bao tải nếu là chó con, và bắt buộc chúng nằm ở đó. Đây cũng là bài học đầu tiên ta truyền dạy cho con vật.
Ta ấn đầu và mình chó vào chỗ đã định và bảo "nằm xuống", với giọng ra lệnh. Có thể con chó sẽ ngoan ngoãn nằm, nhưng rồi ... ta vừa rời khỏi thì chúng lại đi. Cũng có thể con chó bướng bỉnh: ta ấn đầu thì nó chổng mông, mà ta ấn mông thì hai chân trước nó lại chổi dậy. Thật ít khi gặp được con chó thông minh đến độ biết nghe lời ta liền. Tuy nhiên, với cái lệnh trên, ta cứ lập đi lập lại nhiều lần trong ngày (mà lần cuối cùng là trước khi đi ngủ), và trong nhiều ngày liên tiếp. Thế nào, con chó cũng hiểu được ý ta, và cuối cùng nó cũng phải tuân theo mệnh lệnh. Mà dù chó có tuân theo đi nữa, ta cũng vẫn phải để tâm theo dõi, để một ngày nào đó, thấy chó đi "ngủ lang" sang một chỗ khác, thì ta lại bắt nó trở về chỗ cũ.
Với con chó bướng bỉnh, không chịu tuân lời, thì chỉ còn cách xích nó lại bên cạnh chỗ nằm mà ta lựa chọn, thế nào thấy chỗ ấm áp chõ cũng nằm lên đó mà ngủ. Quen hơi, sẽ tự giác nhận đó là chỗ ngủ của mình.
34. Cách chọn một con chó tốt
Một con chó tốt là con chó hợp với ý thích của mình từ giống dòng, từ vóc dáng, từ sắc lông, từ tuổi tác, từ tính nết... Nhưng, giống dòng có thể biết, vóc dáng sắc lông thì đã sờ sờ trước mắt, tuổi tác cũng có cách để kiểm chứng, nhưng tính nết con vật thì đâu có biểu lộ hết ra ngoài? Nên coi đó là một sự chọn lựa hên xui may rủi chăng?
Người xưa, muốn chọn chó mà nuôi, người ta phải xem tướng chó, con nào mặt mày tươi rói, sắc lông mượt mà, lanh lợi thì mới được chọn nuôi. Còn con nào lầm lì "như chó ăn vụng bột", hoặc đểnh đoảng "như chó sủa ma" thì có cho các cụ cũng chẳng thèm.
Cách coi tướng chó của người xưa, nay có người tin, nhưng cũng có người không tin, nhưng, dù sao thì chúng ta cũng phải bước những bước sau đây:
A. Chọn chó nhỏ mà nuôi:
Nếu đó là chó con mới lẻ bầy, tháng rưỡi tuổi thì không nói làm gì. Nhưng nếu là chó lớn thì ta phải chọn chó còn tơ, như vậy mới bõ công nuôi dạy. Vì ai cũng biết, đời sống của chó rất ngắn ngủi, trung bình độ mười năm. Sau cái tuổi đó, nếu có "thọ" hơn năm ba năm nữa, thì chó cũng đã già rồi, đâu còn giúp ích gì cho ta được. Hơn nữa, chó đã già thì làm kiểng cũng không còn hấp dẫn được ai!
Muốn biết tuổi chó, nhìn tướng có thể lầm, vì con chó mập mạp khỏe mạnh có thể "trẻ" hơn trước tuổi. . Vậy, tốt hơn hết là coi răng của chó, cũng như người ta coi răng bò để đoán tuổi của bò vậy.
Được biết:
- Chó một tháng tuổi đã mọc đủ răng sữa. Vì vậy, người ta phải cắt bớt răng để chó khỏi day vú mẹ, khiến chó mẹ bị đau mà trốn tránh không cho con bú.
- Đến sáu tháng tuổi thì lớp răng sữa đó đều rụng hết, và mọc lên răng mới. Đây là loại "răng thật", còn gọi là răng vĩnh viễn, vì hiện diện cho đến thời già nua của chó.
- Chó một năm tuổi, nhìn răng thì thấy ở giữa mặt răng cộm u lên, chứng tỏ chưa bị bào mòn.
- Chó hai năm tuổi thì mấy cái răng giữa của hàm dưới đã bị bào mòn bằng mặt, chứ không cộm u như trước nữa.
- Chó ba năm tuổi thì bốn răng cửa hàm dưới cũng mòn bằng mặt.
- Chó bảy năm tuổi trở lên thì lông chung quanh mõm, rồi đến lông mặt bạc trắng ra, y như người già bạc râu vậy.
- Chó già nhìn qua biết ngay: lù đù, kém lanh lợi, thụ động, thích nằm một chỗ.
- Khi chọn được một con chó tơ ưng ý rồi, ta còn phải để tâm đến việc chọn dáng vóc của nó nữa.
B. Chọn chó đực:
Muốn có một con chó đực tốt, ta phải chọn những con chó khỏe mạnh, không bệnh tật, cao lớn, ngực nở vai rộng, bộ chân cao ráo, cứng cáp, mặt phải sáng láng tỏ rõ sự thông minh. Ngoài ra, cũng phải quan sát bộ phận sinh dục của chó xem có bị bệnh tật gì không, tinh hoàn đầy đủ không.
C. Chọn chó cái:
Thường thì vóc dáng chó cái nhỏ hơn chó đực (tất nhiên là so sánh những con cùng dòng giống với nhau), nhưng với chó cái vóc dáng quá nhỏ ta nên loại ra. Nuôi chó cái dù làm kiểng, nhưng cũng để sinh sản, do đó nên chọn những con chó cái có thân hình to lớn, hông rộng để sau sinh con được dễ dàng. Ngoài ra, ta còn phải quan sát số vú của chó ra sao. Vú phải đều, không dị tật, núm lớn và ít nhất phải có tám cái đủ tiêu chuẩn. Loài gì cũng vậy, con cái mà vú lép, hay bị dị tật gì khác, thì dù có khả năng nuôi con giỏi, thì lứa con cũng không được thành công như ý.
Khi đã chọn được cho mình một con chó nhỏ hay chó tơ theo đúng tiêu chuẩn thì đã là một sự đáng hài lòng rồi. Dắt chó về nhà, tất nhiên ta phải lo đi những bước mới.
33. Tránh "đụng độ" giữa chó dẫn đường và chó thả rông
Chó dẫn đường (guide dog) là một khái niệm còn khá mới mẻ ở Việt Nam, nhưng ở Mỹ và nhiều nước phát triển khác chó dẫn đường đã được huấn luyện từ nhiều năm qua và trở thành trợ thủ đắc lực cho rất nhiều người khuyết tật, đặc biệt là người khiếm thị và người già.
Chó dẫn đường giúp người khuyết tật và người già tự tin, lạc quan, yêu đời hơn và hòa nhập cuộc sống tốt hơn. Họ có thể đi mua sắm, đi dạo phố, vào quán ăn và thậm chí vào lớp học với chú chó của mình nằm bên cạnh.
Chó dẫn đường được huấn luyện đặc biệt ngay từ lúc nhỏ, rồi được bán hoặc tặng cho người khuyết tật. Một chú chó dẫn đường "lành nghề" có thể có giá lên đến 43.000 USD. Thời gian phục vụ của chó dẫn đường thường là 10 năm, sau đó chúng "về hưu" và được chăm sóc chu đáo ở "nhà dưỡng lão" trong tuổi xế chiều.
Nhưng chó dẫn đường và chủ không phải không gặp khó khăn.
Chó thường được xem là những người bạn nhỏ đáng yêu của con người, nhưng có những lúc chúng "trở chứng" và không thân thiện cho lắm. Tổ chức Seeing Eye - Trường chuyên huấn luyện chó dẫn đường cho người khiếm thị có uy tín ở Mỹ - cho rằng người nuôi chó phải thật sự có trách nhiệm và có những cách can thiệp phù hợp khi chó trở nên bất trị. Điều đó đã khiến một số chó dẫn đường đang còn trong thời gian làm việc phải "về hưu non" và đánh mất niềm tin và sự được phép tự do đi lại khi thực hiện nhiệm vụ của những chú chó đã "tốt nghiệp" khác trong những năm gần đây.
Dưới đây không phải là những giải pháp hoàn hảo, nhưng có thể giảm đáng kể những rắc rối do chó bất trị gây ra.
Chó bảo vệ "lãnh địa" của mình thường sủa chứ ít cắn
Khi một chú chó dẫn đường đang dẫn chủ đi trên đường đụng phải một con chó nhà thả rông hung hăng, khó mà xác định được con chó chạy rông có thật sự muốn tấn công hay chỉ có ý cảnh báo chú chó dẫn đường không được xâm lấn lãnh địa của mình. Khi chó "nói chuyện" với nhau, chúng giao tiếp bằng ngôn ngữ cơ thể và phát ra những âm thanh cảnh báo. Cũng rất khó phân biệt tiếng gầm gừ tiềm ẩn sự hung hãn với tiếng gầm gừ đơn thuần chỉ để cảnh báo. Điều này càng khó hơn khi người chủ không có khả năng quan sát ngôn ngữ cơ thể của con chó thả rông.
Nói chung, chó khá nhát và ít cắn. Vì vậy, chỉ cần người chủ nói lớn tiếng và phớt lờ sẽ tránh được cuộc đụng độ. Thường chó ở một khu vực nào đó thường không cho phép một con chó thả rông khác hoặc một chú chó nghiệp vụ xâm phạm lãnh thổ của mình mà không có sự thách thức nào. Một khi chú chó nghiệp vụ đã đi khỏi lãnh địa của nó, nó thường chẳng thèm quan tâm nữa. Cũng có trường hợp chó nhà lẽo đẽo theo chó dẫn đường qua mấy khu phố, nhưng chó dẫn đường chỉ xem đó là điều phiền toái hơn là mối đe dọa. Vì vậy, người chủ chỉ cần nói giọng khiêm nghị cũng có thể khiến con chó kia không bám theo nữa.
Nếu chú chó dẫn đường sẵn có máu hăng hoặc người chủ vẫn chưa thoát khỏi gã chó rất "ngầu" kia, có một cách khác là kéo chú chó dẫn đường vào sát người mình để tránh chúng nhìn thẳng vào mắt nhau, nơi tiềm ẩn sự thách thức. Đó cũng là cách khá hiệu quả để tránh một cuộc quyết chiến.
Chó thật sự muốn gây hấn cần có cách xử trí khéo léo hơn
Đối với những chú chó thả rong quá hiếu chiến, để tránh đụng độ, người chủ nên kêu chó của mình đi tiếp và không để chó có cơ hội thủ thế. Tuy nhiên, cũng có những con chó vẫn muốn cắn nhau. Trong trường hợp đó, nên bỏ dây xích ra để chú chó dẫn đường có cơ hội tự vệ hoặc ... bỏ chạy để tránh thương tích. Người chủ cũng không nên chen vào giữa cuộc đụng độ nảy lửa để tránh bị cắn nhầm. Cũng có thể nhờ người đi đường nào đó can thiệp dùm.
Tuy vậy, những cuộc đụng độ thường diễn ra trong tích tắc và người chủ thường không có thời gian để kịp phản ứng hợp lý. Vì không có cuộc tấn công nào giống nhau hoàn toàn nên không thể đưa ra lời khuyên đầy đủ để xử lý mọi tình huống. Nhiều người nuôi chó vẫn có thói quen thả chó chạy rông ngoài đường, vì vậy cần phải có quy định nghiêm hơn để bảo vệ chó nghiệp vụ khỏi những gã chó chạy rông có khả năng gây nguy hiểm.
32. Những chú chó dũng cảm
Không chỉ là những con vật nuôi bé bỏng, xinh xắn, các chú cẩu hiền lành cũng có lúc trở thành những anh hùng can đảm và nhanh nhẹn trong những tình huống bất ngờ.
Cứu trẻ sơ sinh thoát chết
Một chú chó 9 tháng tuổi đã giành lấy cậu chủ của mình khỏi tay thần chết ngay khi cậu bé mới chào đời. Chuyện xảy ra trong một khu nhà tập thể từ thiện ở Đài Loan, một sản phụ trẻ đơn thân đã sinh con một mình lúc đi vệ sinh và kiệt sức, suýt chết ngạt. Chú chó anh hùng đã kéo đứa trẻ ra khỏi bồn cầu, dùng lưỡi liếm sạch khuôn mặt ướt đẫm của em bé, giúp bé thở và cất tiếng khóc đầu tiên. Chú chó thông minh còn đi "thông báo" cho mọi người biết để đến giúp đỡ hai mẹ con. Vì quá nghèo, bà chủ của chú chó nọ không thể nuôi cả đứa trẻ lẫn con chó trung thành của mình nên đã đưa cả hai vào viện mồ côi. Ngay sau khi tờ United Daily News đăng mẩu tin xúc động trên, rất nhiều người đã nộp đơn xin nuôi chú chó anh hùng.
Chó cứu hỏa
Không được huấn luyện chương trình cứu hỏa nhưng Kodiak, một chú chó vệ sĩ đã cứu cả đàn cừu thoát khỏi cơn hỏa hoạn thiêu rụi toàn bộ trang trại khi chủ nhân đi vắng (Mỹ). Khi thần lửa ập đến, bầy cừu hoảng loạn tháo chạy khắp nơi, một số con đâm đầu vào giữa vùng lửa đang rực sáng. Cực kỳ bình tĩnh và khéo léo, Kodiak đã sủa to trấn áp bầy cừu và chỉ dẫn cho từng con một thoát khỏi khu vực nguy hiểm. Chú chó can đảm còn nán lại trong vùng lửa, chờ cả bầy cừu thoát khỏi trang trại đang bốc cháy mới chạy ra và bị cháy sém một mảng lông trên lưng và chân. Khi lính cứu hỏa đến, họ nhìn thấy một bầy cừu ung dung đứng cách biển lửa cả trăm mét, quan sát mái nhà của chúng ra tro và một anh chó thủ lĩnh đang bình thản liếm những vết bỏng trên mình.
31. Những bí mật của loài chó
Bạn chăm chút cho chú cún cưng của mình rất cẩn thận và thường xuyên chơi đùa, chuyện trò của chúng. Nhưng bạn có hiểu rõ những bí mật bên trong "đời tư" con cún cưng nhà bạn chưa? Trả lời những câu hỏi sau để xem bạn biết gì về người bạn 4 chân của mình nhé.
Chó bị mù màu và chúng không hề phân biệt được các màu sắc với nhau.
Không hẳn vậy! Nghiêm túc mà nói, chó không hề mù màu hoàn toàn vì chúng có khả năng nhìn thấy những màu căn bản như vàng, xanh dương và xám. Chó là loại động vật sống về đêm và những con mồi của chúng cũng thường là các đối tượng "xã hội đen" - những con mồi ẩn mình trong bóng tối đen đặc, và lúc đó, màu mè không còn là vấn đề chính yếu mà quan trọng là ai nhìn thấy rõ hơn trong bối cảnh "tắt đèn". Chính vì vậy "tài năng kiệt xuất" của cún cưng nhà bạn không tùy thuộc vào chuyện nhận diện bao nhiêu màu sắc mà tùy vào khả năng nhìn rõ trong đêm.
Chó có thể gây bệnh suyễn cho người.
Chưa đúng! Hen suyễn là bệnh do di truyền chứ không phải từ cún cưng nhà bạn mà ra! Tuy nhiên, lông và nước bọt của chú cún có thể làm bệnh bộc phát hoặc làm nghiêm trọng hơn. Dù vậy, chúng không phải là nguyên nhân chính.
Chó có thể lây lệnh cho người.
Chính xác! Thú nuôi có thể truyền bệnh sang người. Chó có thể truyền sang người nhiều loại ký sinh trùng, giun sán, phổ biến nhất là giun móc (gây bệnh ngứa ngoài da). Tuy nhiên, đừng quá lo lắng, vì tất cả những căn bệnh này đều có thể ngăn ngừa bằng các biện pháp vệ sinh sạch sẽ. Và rất may mắn là tất cả các loại virus có ảnh hưởng đến con chó nhà bạn đều không "xi nhê" gì đến chủ nhân của chúng, vì hầu hết các loại virus này đều là những con đặc chủng "made in ... cẩu" mà thôi!
Chó có thể ăn thức ăn của người ăn nên không cần sử dụng thức ăn đặc biệt dành riêng cho chó
Đúng vậy! Chó không cần các thức ăn đặc biệt mà chỉ cần một chế độ dinh dưỡng đặc biệt. Mỗi loại chó có một chế độ dinh dưỡng khác nhau cùng với những nhu cầu riêng về protein, chất béo, khoáng chất, vitamin và chất lỏng. Vì vậy, bạn nên thận trọng hi cho cún cưng ăn các bữa ăn hàng ngày. Không nên cho chúng ăn nhiều dạng thức ăn làm sẵn, đóng hộp nhan nhản trong các siêu thị mà nên chế biến thức ăn tươi sống cho cún cưng dùng. Thức ăn dạng "fastfood" rất dễ làm chó bị lên cân, béo phì và mất cân bằng trong cấu trúc cơ thể. Nên tham khảo ý kiến chuyên gia để cung cấp cho cún cưng nhà bạn một chế độ ăn đầy đủ và hợp lý nhất.
Phải đánh răng thường xuyên cho chó.
Chính xác! Các chất cặn bã, thức ăn thừa rất dễ vướng vào các kẽ răng, tạo thành mảng bám, cao vôi. Chính vì vậy, cún cưng cũng cần được vệ sinh răng miệng sạch sẽ và cẩn thận để tránh bệnh hôi miệng và sâu răng cho chúng. Cần sử dụng bàn chải và kem đánh răng chuyên cho chú cún nhà bạn luôn có hàm răng trắng khỏe, hơi thở thơm tho nhé!
Nhiều con chó buổi sáng thích "ăn cỏ".
Không đúng! Do buổi sáng trong dạ dày của chó có rất nhiều a xít. Để giảm bớt lượng a xít, chó phải tìm cách ăn cỏ để gây nôn bớt a xít ra.
Khi chó "tuổi cao"
"Những chú chó cưng của bạn sẽ không thể nào mãi sung sức như những ngày còn trẻ khỏe có thể khiến bạn phải bở hơi tai khi chơi đùa với chúng. Chúng sẽ phải già đi, không còn khỏe mạnh và tính tình thì cũng thay đổi. Đây chính là thời điểm khó khăn cho cả chúng lẫn người nuôi."
Một khi phát hiện ra những thay đổi ở chú chó của mình, bạn có thể giúp nó vượt qua những khó khăn của giai đoạn lão hóa. Điều quan trọng mà bạn cũng cần ghi nhớ là trong nhiều trường hợp, không phải là nó không tuân theo các chỉ dẫn hay không hiểu mà là "lực bất tòng tâm". Do đó, bạn phải kiên nhẫn để giúp chúng sống thoải mái trong giai đoạn hoàng hôn của cuộc đời.
Lo lắng bị bỏ rơi
Đây là một trong những vấn đề về hành vi thường gặp nhất ở những chú chó luống tuổi. Một chú chó, thể sống rất độc lập và sinh động trước đây nhưng bây giờ thì nó không thể chị đựng được khi phải ở xa chủ chỉ trong một thời an ngắn. Nó sẽ tỏ ra lo lắng khi biết rằng chủ nhân sắp sửa đi đâu đó. Một khi chủ nhân của nó bước chân ra khỏi nhà, nó sẽ không ngighe lời, sủa to hay hú lên và thậm chí có thể làm ngay một bãi ngay trong nhà hay chảy nước miếng liên tục. Còn ngay khi chủ của nó về đến nhà thì nó sẽ mừng rỡ khôn xiết như thể đã lìa xa người chủ bao nhiêu năm.
Có một vài cách để giúp những chú chó như vậy bớt đi nỗi sợ hãi bị bỏ rơi. Người nuôi không nên "làm to chuyện" khi đi ra ngoài hay lúc trở về nhà. Để ý chăm sóc chúng chỉ nhằm động viên chúng mà thôi. Phải tập cho nó quên với sự vắng mặt của bạn bằng cách đi ra khỏi nhà trong những khoảng thời gian ngắn rồi sau đó thưởng cho nó nếu nó vẫn giữ được bình tĩnh, không làm mọi chuyện rùm beng khi bạn quay về. Rồi tăng dần "thời gian vắng nhà" cho đến khi nó không còn quá lo lắng nữa. Ngoài ra, bạn có thể nhờ một người quen đến làm bạn với nó trong khi bạn vắng nhà, điều này cũng sẽ giúp nó phần nào quên đi nỗi sợ hãi.
Nếu mấy cách vừa nêu không có hiệu quả, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ thú y để cho chú chó của bạn sử dụng thuốc. Nhưng lưu ý rằng nếu chỉ dùng thuốc thì sẽ không thể giải quyết được vấn đề và nên xem đây là giải pháp cuối cùng mà thôi. Bạn nên làm việc với bác sĩ thú y và cả chuyên gia về hành vi của động vật để tìm ra biện pháp hữu hiệu nhất.
Hung dữ
Những chú chó già sẽ trở nên hung hăng, hay gây hấn vì nhiều lý do khác nhau. Đó có thể là hậu quả của một căn bệnh nào đó như chứng viêm khớp hay đau răng, mất thị giác hay thính giác (khiến cho dễ bị giật mình), di chuyển khó khăn nên nó không thể tránh xa những vật hay chỗ khiến nó khó chịu, chẳng hạn như một chú chó con bắng nhắng. Những căn bệnh này còn ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh của nó. Những chú chó già cũng sẽ trở nên hung dữ nếu bị stress do xuất hiện một thành viên mới trong gia đình hay những chú chó trẻ tổi hơn bắt đầu lăm le tiếm quyền.
Một khi đã xác định được nguyên nhân thì chúng có thể giảm hay loại bỏ bớt những yếu tố đó. Nên để ý để phát hiện các dấu hiệu stress để nhanh chóng giúp chú chó vượt qua được những khó khăn đó. Đôi với chú chó già "quá khích", đặc biệt trong gia đình có trẻ con hay chó con, có thể dùng dây xích lại hay rọ mõm để có thể điều khiển được chúng.
Đi bậy trong nhà
Một số chú chó lớn tuổi, vốn đã được huấn luyện biết cách đi vệ sinh đúng chỗ, sẽ có thể gặp sự cố đi bậy trong nhà do hậu quả của bệnh viêm đường ruột, béo phì hay vấn đề về gan thận. Ngoài ra, còn có nguyên nhân là chúng bị đau nhức nên khó khăn trong việc di chuyển ra ngoài. Còn có trường hợp nguyên nhân chính là sự lo lắng bị bỏ rơi như đã đề cập ở phần trên.
Những chú chó như vậy nên được đưa đến bác sĩ thú y và người chủ phải cho bác sĩ biết rõ thói quen đi ngoài của nó, thay đổi trong khẩu phần ăn và khi nào thì chuyện đó xảy ra. Những vấn đề về sức khỏe khiến chó đi bậy trong nhà cần được chữa trị đúng cách. Nếu chó đi bậy liên tục thì chủ nhân của nó nên sắp xếp thời gian hay nhờ một ai đó đến để dẫn nó ra ngoài đi vệ sinh. Bạn cũng nên xem lại thực đơn hàng ngày của nó để tránh chuyện đau bao tử.
Sợ tiếng ồn
Một vài chú chó lớn tuổi sẽ trở nên quá nhạy cảm với tiếng ồn. Trí nhớ suy giảm, di chuyển khó khăn sẽ khiến chó không thể tránh xa những nơi ồn ào. Chuyện sợ tiếng ồn cũng có nguyên nhân là do chúng mất khả năng kiểm soát stress.
Con người có thể nghe được tiếng ồn như sấm sét, nhưng phải nhớ rằng chó con có thể nghe được những tần số mà con người không thể nghe được. Đó có thể là một âm thanh có tần số cao ví dụ như tiếng còi xe lửa từ xa. Do đó, những hành vi của chó đều có liên quan đến các thay đổi trong môi trường.
Một trong những cách trị bệnh này là mở băng ghi âm một âm thanh nào đó nhưng chỉnh cho âm lượng nhỏ và thưởng cho chú chó nếu nó không tỏ ra sợ hãi. Dần dần, bạn tăng âm lượng lên và tiếp tục thưởng nếu nó vẫn bình tĩnh cho đến khi quen với âm thanh đó. Ngoài ra, nên phối hợp với việc sử dụng thuốc.
"To tiếng"
Một trong những hậu quả của stress là sủa, rên rỉ hay hú to hơn bình thường. Chuyện này thường xảy ra ở những con bị ám ảnh bởi nỗi sợ hãi bị bỏ rơi để thu hút sự chú ý của người chủ hay do bị rối loạn nhận thức.
Bạn cũng phải tìm hiểu nguyên nhân để giải quyết. Nếu nó sủa to chỉ đơn thuần để được bạn chú ý đến thì bạn nên lờ đi để không khuyến khích nó làm có hành động như vậy nữa. Ngoài ra, bạn có thể làm cho nó giật mình bằng cách ném một thứ đồ chơi có tiếng động về phía nó hay vỗ tay thật lớn để không cho nó sủa hay rên rỉ nữa. Tuy nhiên, nế nguyên nhân là do bệnh tật thì phải dùng thuốc chữa trị kịp thời.
Thay đổi thói quen đi ngủ
Khi già đi, nhiều chú chó có thể mắc bệnh khó ngủ, :thao thức" về đêm, rảo bước khắp nhà, sủa hay hú suốt đêm. Rắc rối này có thể do nhu cầu phải đi ngoài tăng lên, mất thị giác hay thính giác, ăn không ngon miệng hay rối loạn nhận thức.
Rối loạn nhận thức
Chó từ 10 tuổi trở lên có nguy cơ cao bị rối loạn nhận thức với những dấu hiệu sau đây:
- Lẫn lộn hay mất phương hướng, có thể bị lạc ngay trong cả trong sân vườn của gia đình hay bị kẹt trong các góc tủ.
- Đi lòng vòng hay thức trắng đêm hoặc thay đổi thói quen đi ngủ.
- Mất khả năng đi vệ sinh đúng chỗ.
- Không còn lanh lợi, nhanh nhẹn.
- Giảm khả năng tập trung hay nhìn mông lung vào khoảng không.
- Không nhận ra bạn bè hay thành viên trong gia đình.
Khi đã xác định bị rối loạn nhận thức, bác sĩ sẽ kê đơn bốc thuốc để giúp chúng giảm nhẹ bệnh. Nếu phương thuốc này có hiệu quả thì nên tiếp tục áp dụng mỗi ngày trong suốt quãng đời còn lại của chúng.
Bất kỳ ở giai đoạn nào trong cuộc đời, trẻ trung hay già cỗi thì chó vẫn luôn là người bạn trung thành. Để đáp lại sự tin yê và tình cảm của chúng, bạn nên đối xử với chúng thật kiên nhẫn và tìm hiểu những khó khăn của chúng để có thể làm cho cuộc sống của chúng nhẹ nhàng hơn trong giai đoạn khó khăn này.
29.
Tập thói quen đi vệ sinh
"Bạn có bao giờ gặp phải "sự cố" ngay trong nhà với một chú cún con mới đem về chưa?"
Chó vốn cảm thấy có nhu cầu đi ngoài ở một chỗ có mặt xốp và thật không may chỗ đó lại là một tấm nệm mới của nhà bạn. Để tránh rắc rối như vậy, bạn nên ập cho cún con thói quen đi vệ sinh ngay từ những ngày còn nhỏ.
Khi có nhu cầu ấy, hầu hết các chú chó con sẽ rời khỏi chỗ nằm của nó, nhìn quanh nhà để tim một chỗ thích hợp cho nên người nuôi phải dạy cho chúng biết chỗ nào thì được còn chỗ nào thì cấm. Không nên chửi rủa hay đánh chú cún vì đã lỡ làm một bãi ngay trong nhà. Cách trừng phạt như vậy sẽ chẳng có hiệu quả gì trong việc dạy dỗ. Một chú cún không thể thấy có gì liên quan giữa việc bị trừng phạt và việc đi bậy trong nhà, nhưng nó lại liên tưởng chuyện này với người đã la nó. Nó sẽ cho rằng không được đi bậy như vậy khi có mặt của bạn. Và rồi khi bạn đi vắng...
Bắt đầu từ chỗ ngủ
Cách đơn giản nhất để một người chủ thực hiện việc "huấn luyện" là ngay tại nơi nó ngủ, đó có thể là một cái thùng giấy hay một cái rổ cao vừa đủ để cún con không chuồn ra ngoài. Theo bản năng, cún con cố gắng không đi bậy ngay chỗ nằm của nó, nên chúng sẽ có những dấu hiệu cho thấy chúng muốn được đem ra ngoài để làm chuyện ấy. Điều này tùy thuộc vao chủ nhân của nó là có biết được lúc nào nó ở đâu và đang làm gì hay không.
"Lên lịch"
Cún con thường muốn đi ngoài khoảng 30 phút sau khi chơi đùa, ăn uống hay sau khi ngủ dậy. Bạn phải nhớ đem cún con ra ngoài ít nhất ba đến bốn lần một ngày. Theo thời gian, bàng quang của nó sẽ hoạt động tốt hơn nhưng phải luôn nhớ rằng ban phải có mặt ở đó trong một vài tháng đầ tiên để theo dõi nó.
Để ý dấu hiệu
Những đấ hiệu đầu tiên cho thấy cún con đang có nhu cầ là nó chạy qanh, ngồi xổm, rên ư ử, ngửi dưới sàn, hướng đầu nhìn ra phía cửa. Bạn phải mang nó ra ngoài ngay khi nhìn thấy những dấu hiệu này. Nếu bắt gặp cún con đang ngồi xổm trong nhà, bạn nên vỗ tay thật to, đập vào tường hay lên bảng rồi sau đó đem nó ra ngoài, ra đúng nơi mfa bạn đã chọn và khuyến khích nó giải quyết nhu cầu ở đó. Nếu quá trễ, nó đã lỡ tè ngay trong nhà thì vẫn đem nó ra ngoài.
Khen thưởng
Sau khi cún làm tốt bài tập, bạn nên khen thưởng cho nó ngay lúc ấy. Nếu sau 10 phút ở ngoài mà nó vẫn không đi thì đem trở vào trong và đặt vào chỗ của nó. Đợi khoảng 30 phút nữa để rồi lại đem nó ra ngoài. Nếu cuối cùng chú cún cũng đi ra ngoài thì bạn nên thực hiện "chiến lược khen thưởng" ngay, vì nếu đợi vào trong nhà rồi mới thưởng thì không còn tác dụng gì. Cún con nhanh quên và nếu vào trong nhà rồi mới nhận phần thưởng thì nó sẽ chẳng hiểu tại sao lại được như vậy.
Nhất quán
Bạn phải lên một lịch luyện tập nhất quán. Cún nên được cho ăn, tập thể dục, được đem ra ngoài để đi vệ sinh và đưa vào chỗ ngủ vào thời gian nhất định mỗi ngày. Bằng cách đem cún ra ngoài qua một lối đi duy nhất và đến một chỗ duy nhất ở ngoài để đi vệ sinh, cún sẽ dễ dàng quen với trình tự này. Nó sẽ biết mình thấy và đánh hơi cái chỗ đi ngoài của nó và biết đó là chỗ nó phải làm chuyện này. Mặc dù bạn phải đứng ngay đó để theo dõi và thưởng cho nó, nhưng lưu ý là không được "quấy rầy" nó va phải có khoảng cách nhất định để nó cảm thấy "thoải mái" và làm thật nhanh.
Giờ đi ngủ
Trước khi đến giờ lên giường của cả bạn và nó, bạn nên mang nó ra ngoài để đi vệ sinh một lần nữa. Chỗ ngủ của nó phải nơi yên tĩnh và ra vào dễ dàng, không nên ở một xó xỉnh khó tìm nào đó. Nếu nó bắt đầu rên vào ban đêm, thì đó có thể là thời điểm phải đi ra ngoài một lần nữa. Đem nó ra ngoài nhưng không ồn ào hay đùa giỡn gì cả để không khuyến khích nó có thói quen đi vệ sinh vào giờ đó. Nếu sau khi xong việc, nó vẫn rên ư ử thì bạn nên lờ đi. Lần này nó làm vậy cốt chỉ để gây sự chú ý. Hãy dạy nó biết rằng ban đêm là thời gian đi ngủ trừ khi có sự cố về đường ruột.
Bạn cũng phải nhớ rằng nếu có lúc nào đó bạn không thể để mắt đến chú cún của mình, thậm chí chỉ một chốc lát, bạn phải mang nó ra ngoài ngay khi nó có những dấu hiệu muốn đi ngoài như đã nói ở trên. Nếu bạn không để ý nó trong một khoảng thời gian dài, nó bắt buộc phải đi ra ngoài ngay tại chỗ ngủ và bạn sẽ phải mất thời gian dọn dẹp và thậm chí còn cáu bẳn.
Không phải chú cún con nào cũng dễ dàng tuân theo hay nhớ những gì bạn dạy. Nếu nó hơi chậm hiểu, bạn nên kiên nhẫn cho đến khi nó hiểu được ý bạn muốn. Nếu bạn để cún con ở nhà một mình suốt ngày thì chắc chắn việc luyện tập sẽ mất nhiều thời gian hơn.
28.
Bệnh thiếu Canxi
Hiện tượng thiếu canxi trên chó thường biểu hiện dưới hai dạng bệnh khác nhau: thiếu canxi trong xương thường gây ra bệnh còi xương trên chó con và thiếu canxi trong máu thường gặp trên chó mẹ đang cho con bú.
CÒI XƯƠNG
Đây là một loại bệnh dinh dưỡng xảy ra trên xương, đặc biệt trên chó con trong giai đoạn tăng trưởng và rất thường gặp trên những loại chó thuộc giống lớn con (Berger, Dobermann, Danois...). Bệnh gây ra do một sự thiếu hụt trong quá trình khoáng hóa, có thể là do thiếu canxi trong thức ăn hàng hoặc do thiếu vitamin D gây ảnh hưởng tới sự chuyển hóa canxi từ máu vào trong xương tới sự chuyển hóa canxi từ máu vào trong xương
Chó bị bệnh còi xương có biểu hiện mệt mỏi, bụng to, thường bị tiêu chảy. Xương chân bị biến dạng, các đầu khớp xưng đau. Nhìn chung, bệnh biểu hiện qua 3 nhóm triệu chứng chính:
1. Chậm lớn, thấy rõ nhất vào giai đoạn 5 tháng tuổi;
2. Đầu các khớp xương sưng đau, đặc biệt là các khớp cổ chân và khớp xương ức-sườn;
3. Có khuynh hướng hạ bàn (đi trên cả bàn chân trong khi chó khỏe phải đi trên các ngón chân).
Ngoài ra, chó mắc bệnh thường có khung xương chậu hẹp làm cho dáng đi bất thường (2 chân sau túm lại khi di chuyển), vì vậy không thể để làm giống. Do yếu chân sau, nên con đực thì không thể nhảy giống, con cái thì không thể đỡ nổi con đực.
Trên phim chụp xương, có thể thấy sụn khớp sưng to. Tuy vậy, khó có thể phát hiện bệnh bằng phương pháp xét nghiệm máu vì hàm lượng canxi huyết vẫn ở mức bình thường, lý do là nếu thiếu canxi trong máu thì hệ thống đệm của cơ thể sẽ huy động canxi trong xương để bù đắp cho phần thiếu hụt trong máu làm mất đi lượng canxi trong xương.
Nguyên tắc của việc điều trị là bù đắp phần canxi và phần vitamin D thiếu hụt. trong thức ăn công nghiệp (thức ăn khô) và các loại thức ăn tự trộn có bổ sung vitamin khoáng thì thông thường đã cung cấp đầy đủ nhu cầu canxi và vitamin D cần thiết. Đối với các giống chó lớn và những trường hợp nghi ngờ có khả năng mắc bệnh, cần bổ sung thêm vitamin D và canxi, nhưng lưu ý cẩn thận khi sử dụng dạng vitamin D dành cho người (hàm lượng, liều dùng, cách dùng...).
Để phòng trị, thông thường sử dụng canxi với liểu 0.5/kg thể trọng/ngày. Dùng vitamin D với liều 20UI/kg thể trọng/ngày. Cung cấp thuốc qua đường miệng thích hợp hơn so với chích trực tiếp vào cơ thể vì có thể tránh tình trạng dùng quá liều vitamin. Việc trị bệnh chỉ có hiệu quả trong giai đoạn chớm bệnh (mới nghi ngờ mắc bệnh) vì khi xương đã biến dạng thì khả năng phục hồi rất thấp.
HẠ CANXI HUYẾT
Khác với bệnh còi xương thường không thể xác định bằng xét nghiệm máu thì hạ canxi huyết là một triệu chứng xảy ra khi hàm lượng canxi trong máu giảm từ 80mg/l xuống dưới 65mg/l.
Con chó bị hạ canxi huyết thường có biểu hiện đầu tiên là bồn chồn, lo lắng, ngứa ngáy trên mặt và nhay đầu ngón chân (có thể là do cảm giác tê chân hay kiến bò); sau đó con vật có cảm giác khó thở nên thở gấp và nhiều. Triệu chứng tiếp theo chúng ta sẽ thấy con chó bị rung cơ, yếu hẳn đi, thậm chí tê liệt. Cuối cùng cơn co giật sẽ đến. Đôi khi thân nhiệt hạ thấp dưới 37,5 độ C.
Trường hợp hạ canxi huyết thường gặp nhất là trên chó mẹ đang cho sữa khoảng vài ngày tính từ lúc bắt đầu tiết sữa nhất là khi có quá nhiều chó con trong một lứa. Tuy nhiên trong một vài trường hợp triệu chứng hạ caxin huyết trên chó mẹ có thể thấy trước khi sinh hoặc ngay sau khi sinh. Nguyên nhân là do lượng canxi từ trong máu được cơ thể dùng tạo sữa quá lớn và quá đột ngột nên cơ thể không kịp huy động canxi từ trong xương gây ra tình trạng thiếu canxi cấp tính trong máu. Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác gây hạ canxi huyết trên chó như suy thận hay thiểu năng tuyến giáp, tuy nhiên các nguyên nhân này thường hiếm khi gặp trong thực tế.
Để điều trị việc hạ canxi huyết thường qua hai giai đoạn:
1. Cung cấp canxi ngay lập tức:
Tiêm ngay canxi (thường dùng dưới dạng muối glucanate 10% do có tính an toàn cao có thể chích dưới da sau khi hòa tan với dung dịch muối đẳng trương theo tỷ lệ 1:1) là biện pháp đầu tiên. Liều trung bình trong 15 phút đầu khoảng 1mg/kg thể trọng bằng đường tiêm tĩnh mạch; và nếu cần thiết 1,5ml/kg thể trọng/giờ trong những giờ kế tiếp (theo R.Moraillon).
2. Cung cấp canxi và vitamin D thường xuyên:
Bổ sung canxi với liều 20mg/kg thể trọng/ngày và chia làm hai đến bốn lần trong ngày để tránh tiêu chảy, sự cung cấp canxi được tính theo bảng dưới (Bảng điều trị canxi). Bổ sung vitamin D với liều 20UI/kg thể trọng/ngày.
BẢNG ĐIỀU TRỊ CANXI
Dạng muối canxi % canxi hoạt hóa có thể sử dụng
Carbonate 40
Gluconate 10
Lactate 13
Phosphate tricalcique 40
27.
Bệnh béo phì
" Ăn uống vô tội vạ là nguyên nhân dẫn đến bệnh béo phì không chỉ ở người mà còn ở tất cả các loại vật nuôi, trong đó không loại trừ chú cún tinh nghịch nhà bạn. Chính vì vậy, cần có một chế độ dinh dưỡng thích hợp và nghiêm khắc để chú cún của bạn không bị thừa cân, ục ịch hoặc thậm chí béo phì vì những căn bệnh này có tác động rất lớn đến sức khỏe và thể lực của chúng."
"Ghét cho ngọt cho bùi"
Đừng nghĩ cứ cho cún cưng ăn thoải mái, thỏa thích là bạn đang thương yêu chúng hết lòng, vì cho cún ăn nhiều quá hoặc không đúng chế độ, cho dù là những thức ăn đắt tiền, cũng là nguyên nhân làm hỏng sức khỏe và bộ máy tiêu hóa của chúng. Chó là loài vật có đặc trưng khoái sục sạo, vì vậy, khi bát thức ăn đã nhẵn, chúng lập tức kèo nài để đòi thêm. Nếu bạn "yếu lòng", cho chúng một chút thức ăn thêm, bạn sẽ tạo cho chúng thói quen "đòi hỏi", và cứ dần dà, thói quen "muốn gì được nấy" sẽ làm chúng tăng cân không kiểm soát.
Một trong những người nuông chiều chó nhất là các cô, cậu bé. Mỗi lần chúng rên ư ử đòi ăn, các cô, cậu chủ nhỏ thường "rộng rãi" phát cho chúng các món fast food ngon lành như bánh mì sandwich, pizza, cơm và các loại thịt nguội hấp dẫn. Và những thời điểm cho ăn thêm dễ làm chó lên cân là lúc chiều tối, sau các bữa ăn chính. Các chú chó rất giỏi khoản mè nheo, vòi vĩnh thêm một chút thức ăn bằng "biện pháp" rên khe khẽ, cào cào vào chân chủ hoặc cụp tai, mắt nhìn rất chi là não ruột. Nhưng đó chỉ là những hư chiêu, do "lòng tham không đáy" của chú cún nhà bạn chứ không phải do chúng thiếu ăn. Nếu bạn không thể nào cầm lòng trước nét mặt khổ sở của chúng, tốt nhất là chỉ cho chúng ăn những khẩ phần ít calori, ít béo và giảm ngay thức ăn cho bữa kế tiếp để chúng không bị thích lũy mỡ thừa. Chỉ nên cho chó ăn dặm bằng các loại rau quả tươi như đậu xanh, cà rốt, cam hoặc vài lát táo và các loại rau xanh khác. Đừng cho chúng nạp tiếp các loại thịt mỡ, đồ hộp hay thức ăn giàu đạm vào bữa phụ, vừa khó tiêu vừa dễ lên cân.
Không cho "ăn cơm trước kẻng"
Bạn nên lên một "thời khóa biểu" ăn uống cho cún cưng nhà bạn. Nếu không cho chó ăn vào những giờ nhất định trong ngày, bất cứ lúc nào rảnh rỗi là chúng lại "giở trò" vòi vĩnh để được cho ăn, và cứ như thế, khoản năng lượng nạp vào cơ thể chúng sẽ không thể nào kiểm soát được. Có lịch trình nhất định, chúng sẽ biết chờ đến giờ ăn và không làm loạn lên bất cứ lúc nào đẻ được ăn như trước. Đây cũng là một trong những nguyên tắc giúp cún cưng nhà bạn có lối sống kỷ luật hơn, có thể kết hợp phương pháp này trong các bài tập huấn luyện cách đi vệ sinh, giờ ngủ...
Nếu chú chó của bạn đang ở trong thời kỳ kiêng khem do những căn bệnh khác (tiểu đường, rối loạn tiêu hóa...), sau khi khỏi bệnh, chúng vẫn cần được duy trì chế độ dinh dưỡng ít béo, ít năng lượng như trước, dù chúng không thừa cân cũng vậy. Nguyên nhân là, ăn ít hơn một chút sẽ giúp chú chó của bạn hoạt bát hơn và tránh các nguy cơ tái phát bệnh cũ cũng như mắc thêm bệnh béo phì.
Một vài thực đơn chuyên dụng để trị bệnh khô da, khô lông của chó có khoản bổ sung dầu cá, acid béo Omega hoặc dầu thực vật, nhưng những thành phần phụ trội này sẽ làm tăng lượng calori đáng kể cho chú chó của bạn. Trong những trường hợp đó, tốt nhất là cho chúng những thức ăn có sẵn hàm lượng acid béo hoặc vitamin E để có thể kiểm soát thành phần và mức năng lượng trong khẩu phần của chúng. Và bạn cũng cần biết rằng, đôi khi bệnh khô da, khô lông là dấu hiệu của một căn bệnh khác hoặc do dị ứng chứ không hề liên quan đến chế dộ ăn!
Tập thể dục thường xuyên
Cũng giống như chúng ta, để duy trì vóc dáng và giữ sức khỏe dẻo dai, các chú chó cần có chế độ tập luyện, vận động vừa đủ và hợp lý. Theo các chuyên gia, mỗi tuần bạn phải cho cún tập thể dục ít nhất 2 lần dưới các hình thức đi bộ đường dài, chơi đùa tự do hoặc các bài tập nghiêm túc để giúp các múi cơ định hình tốt, khung xương vững chắc và giảm mỡ thừa. Chỉ cho chó đi loanh quanh trong sân vẫn chưa đủ "đô", bạn nên dẫn chúng đi cùng trong các buổi tập sáng, cho chúng chạy chậm bên cạnh hoăc để chúng chạy trước một quãng ngắn. Có thể tìm một khoảng không gian rộng rãi để cho chú chó của bạn tung tăng vận động hoặc đưa chúng đến công viên, cho chúng thỏa thích chạy nhảy trên cỏ. Nhưng nhớ thường xuyên để mắt đến chúng nhé.
Tóm lại, chế độ ăn quá mức và ít vận động là 2 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thừa cân của chú cún nhà bạn. Tuy nhiên, cũng có trường hợp béo phì là do bệnh lý. Khi nhận thấy chú chó của bạn có dấu hiệu tăng cân mà không rõ nguyên nhân, cần nhanh chóng đưa chúng đến bác sĩ để sớm phát hiện các bệnh lý đi kèm với triệu chứng phát phì đột ngột của chúng.
26.
Nuôi chó con bằng sữa bò
Dòng sữa đầu tiên của chó mẹ rất quan trọng với chó con...
... giúp chó con miễn dịch với các loại bệnh và khỏe mạnh.
Nếu không có chó cái "vú nuôi" thì chúng ta phải cho chó con bú sữa hộp.
Trong điều kiện nuôi bình thường, chó con bú sữa mẹ. Khoảng 15 ngày cuối của thai kỳ, bầu vú của chó cái mang thai sẽ to ra và khi lâm bồn thì sữa sẽ được tiết ra. Trong 2 ngày đầu tiên, bầu vú sẽ tiết ra chất lỏng, hơi sánh, màu vàng đến nâu gọi là sữa dầu. Đợt sữa đầu tiên này rất già kháng thể, cung cấp cho chó con một công cụ miễn dịch với các loại bệnh tật trong giai đoạn khởi đầu sự sống. Động tác bú của chó con là một yếu tố kích thích sự tiết sữa nhiều hơn, do vậy ngay sau khi sinh thì việc quan trọng là cho chó con bú mẹ càng sớm càng tốt. Một con chó con bú mẹ càng sớm càng tốt. Một con chó con cần bú ít nhất 2 giờ/lần, khi đã bú lượng sữa cần thiết nó sẽ tự nhả vú và ngủ.
Chó con cần bú trong khoảng 6 đến 8 tuần. Khoảng 1 tháng, chó con bắt đầu cào và day mạnh vú mẹ khi bú, do vậy nó tạp phản xạ cai sữa cách tự nhiên trên chó mẹ. Ở giai đoạn này, nên cung cấp cho chó con thức ăn dặm ngay cả một chút thịt bằm. Việc cung cấp thức ăn dặm ngay cả một chút thịt bằm. Việc cung cấp thức ăn dặm sẽ giúp chó mẹ cai sữa nhanh hơn, dễ dàng hơn và an toàn hơn cho chó con. Khi chó con tách ra khỏi mẹ, khoảng 6 tuần tuổi, nó đã có thói quen sử dụng thức ăn. Bầu vú của chó mẹ lúc này vẫn còn một ít sữa và sẽ hơi căng cứng trong vài ngày sau đó sẽ ngưng tiết sữa và trở lại bình thường.
Trong suốt thời gian bú sữa, cần theo dõi chó mẹ (sức khỏe tổng quan, thức ăn, sự tiết sữa) và cả chó con (sự tăng trưởng, độ linh hoạt). Chó mẹ đang cho sữa phải trong tình trạng sức khỏe tốt, bất kỳ một sự nhiễm bệnh, hay sốt, hoặc những rối loạn nào đó, đều ảnh hưởng đến sự tiết sữa. Sản lượng sữa sản xuất ra rất lớn, đối với chó Pointer là 33kg sữa trong 8 tuần đầu, do đó cần phải bù đắp cho chó mẹ bằng khẩu phần ăn nhiều hơn bình thường (khoảng 2.5 lần bình thường).
Một tuần sau khi sinh, chó con tăng gấp đôi trọng lượng lúc sinh, do vậy cần bảo đảm chó mẹ sản xuất đủ sữa và chó con bú đủ sữa. Một chó con đói sẽ trở nên gầy yếu và rên la bất thường. Nếu chó mẹ chết hoặc không đủ sữa nuôi bầy con (một vài con cái chỉ có thể nuôi 3 đến 4 con, một số con khác có thể nuôi đến 7 con), chúng ta có thể dùng "vú nuôi" là một con chó cái khác đã được tách con.
Nếu không có sẵn con chó cái "vú nuôi" thì chúng ta phải nghĩ đến chuyện cho bú sữa hộp. Nếu cho chó con bú thêm sữa hộp song song với sữa chó mẹ thì có thể cho bú 2 lần/ngày. Việc cho chó bú thêm sữa hộp song song với sữa chó mẹ thì có thể cho bú 2 lần/ngày. Việc cho vú rất cần sự kiên nhẫn. Nếu sử dụng sữa bò thì hàm lượng dinh dưỡng trong sữa bò thấp hơn sữa chó nên chúng ta phải bổ sung thêm 1 lòng đỏ trứng gà và 4 muỗng cà phê đường cho 250ml sữa. Khẩu phần hằng ngày của chó con từ khi mới sinh cho đến 2 tuần tuổi là 40-80ml sữa (tùy thuộc vào giống chó), sau đó cần 60-120ml (tùy vào giống chó). Trong trường hợp cho bú sữa nhân tạo thì nên cai sữa sớm (khoảng 1 tháng tuổi) và nên tập cho chó con ăn dặm sớm (khoảng 3 tuần tuổi).
25.Sơ cứu khi chó gặp nạn
Các phương tiện giao thông, dòng điện, các hóa chất và rất nhiều các yếu tố khác của cuộc sống văn minh đều có thể gây ra tai nạn cho chú chó cưng. Các tai nạn thường gặp trên chó được sắp xếp theo thứ tự alphabet và những can thiệp đầu tiên trước khi đưa đến bác sĩ thú y.
Bướu máu
Đó là sự chảy cháu bên trong mô, thường là ở dưới da, gây ra do sự đứt vỡ của một vài mạch máu. Bề mặt da có màu hơi tím, sau đó chuyển vàng, dưới lớp lông, bướu máu như một khối mềm và dao động được. Nếu chúng ta chích vào một bướu máu còn mới, sẽ thấy chảy ra là má có lợn cợn những hạt máu đông. Chúng ta có thể dùng những loại pommade giúp làm tan chỗ viêm (alphachymotrypsine).
Bướu máu thường xảy ra trên vành tai của chó, đặc biệt là trên những con chó tai cụp. Nguyên nhân là do chó gãi tai hay lắc đầu mạnh khi thấy ngứa ngáy. Bướu máu phải được chích lễ bởi bác sĩ thú y.
Bệnh bướu máu ở tai chó béc giê Đức rất nguy hiểm vì sau khi trích máu ra, tai chó đều bị teo lại, làm xấu con chó đi rất nhiều. Được sự hướng dẫn của chuyên gia Mỹ, các bác sỹ thú y của PDS đã giải quyết tốt đẹp vấn đề này. Vì vậy, nếu chó có hiện tượng bướu máu ở tai chó nên liên hệ ngay đến PDS.
Cảm lạnh
Thường xuất hiện sau một thời gian dài chó bị nhốt ngoài mưa hay phải chạy ngoài mưa. Có biểu hiện run rẩy, không ăn gì cả, húng hắng ho.
Cần phải nhanh chóng đưa chó đến nơi ấm áp, chà xát mạnh khắp cơ thể và theo dõi kỹ trong nhiều ngày sau đó.
Cảm nóng
Một chú chó bị cảm nóng sẽ có triệu chứng thở hổn hển, lỗ mũi phồng to lên, niêm mạc tím tái. Các triệu chứng biểu hiện giống như một con vật bị ép làm việc nặng nhọc dưới trời nóng. Đó chính là cơn cảm nóng, có khả năng sản sinh độc tố cơ thể và có thể gây ngưng tim.
Cần đặt chó ở nơi thoáng mát, cho uống nước từng chút một nhưng trong nhiều lần, rẩy nước lên trên mình chó và cho nó nghỉ ngơi nhiều ngày liền. Trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể đưa đến bác sĩ để chích thuốc trợ tim và corticoide.
Côn trùng chích
Vết chích côn trùng nói chung thường là do ong vò vẽ, ong bầu hay ong mật. Chó biểu hiện sự hốt hoảng hoặc sưng cục bộ. Vết chích côn trùng nói chung tương đối lành tính trừ trường hợp có quá nhiều vết chích. Có thể điều trị bằng pommade, đặc biệt trường hợp vết chích bên trong miệng cần phải xử lý ngay lập tức vì có thể sưng lên gây ngạt thở.
Điện giật
Thường xảy ra khi chú chó con nhay sợi dây điện. Hậu quả thường thấy nhất là chỉ gây ra một vết phỏng nhẹ trên lưỡi và môi, việc đầu tiên phải làm là ngắt ngay dòng điện, sau đó có thể dùng nước oxi già.
Gẫy xương
Gẫy xương ở chó thường xảy ra ở các chân, thỉnh thoảng ở xương chậu, hiếm khi ở xương đầu và xương cột sống. Nó có thể là hậu quả của một chấn thương, hay do xương quá mềm (loãng xương).
Cho dù vết thương là mở (xương gãy đâm ra ngoài da) hay kín, cách điều trị duyu nhất là mang đến bác sĩ thú y. Thao tác phải thật cẩn thận, chó phải được vận chuyển trên một tấm ván, có thể dùng một cái nẹp sơ đẳng trên cái chân bị tai nạn.
Ngưng thở đột ngột
Thường gây ra do sự tắc nghẽn đường hô hấp (mắc xương, nuốt lốn, áp-xe) hoặc do hít phải khí độc (khí oxit cacbon, các chất gây mê). Con chó mất ý thức, niêm mạc vùng miệng và mắt tái lại, có thể chết rất nhanh trong vòng vài phút. Biên pháp trước tiên phải là là loại trừ nguyên nhân và làm cho đường thở được thông thương. Sau đó đặt con chó ở một khu vực thông thoáng khí. Thỉnh thoảng trong một số trường hợp nặng chúng ta cũng cần phải tiêm chất kích thích hệ hô hấp tuần hoàn và làm hô hấp nhân tạo.
Phỏng
Vết phỏng gây ra bởi hai tác nhân: phỏng nhiệt là do chó tiếp xúc với một nguồn nhiệt và phỏng hóa chất là do chó tiếp xúc với một hóa chất có tính ăn mòn cao (axit hoặc kiềm). Vết phỏng được chia làm độ một hoặc độ hai hay độ ba tùy theo mức độ là một vết đỏ trên da hay là một phản ứng với lớp biểu bì hình thành những mụn nước hay là sự phá hủy các mô sâu bên trong. Ở bất kỳ mức độ phỏng nào, vùng bị phỏng cũng phải được đưa dưới một vòi nước lạnh trong 15 phút, mục đích là để giảm bớt các chất độc, giảm nhẹ cơn đau và hạn chế phản ứng viêm. Nếu vết phỏng gây ra do axit, chúng ta sử dụng một chất kiềm (nước soda), nếu vết phỏng gây ra bởi chất kiềm, chúng ta sử dụng một dung dịch axit (dấm). Vết thương phải được làm sạch, lấy hết phần lông bị cháy, bị rụng. Sau đó bôi thuốc mỡ lên vết phỏng, đậy vết thương bằng một miếng gạc, thay gạc thường xuyên cho thông thoáng vết thương.
Rắn cắn
Chó bị rắn cắn thường run lẩy bẩy và cất tiếng hú dài. Vị trí vết cắn bị sưng phù lên với hai chấm tím ngay trung tâm, sự phù nề trở nên rất trầm trọng nếu vết cắn nằm ở phần đầu. Con chó suy sụp rất nhanh chóng. Cần phải mở vết thương để gây chảy máu và chùi rửa vết thương với dung dịch sát khuẩn. Chúng ta kích thích tim bằng cách cho con vật uống cà phê đậm, sau đó giữ ấm bằng túi chườm nóng. Cuối cùng chích huyết thanh kháng độc thành nhiều mũi xung quanh vết cắn, phần huyết thanh còn lại chích dưới da khu vực cạnh sườn.
Say nắng
Sự say nắng gây ra sự xung huyết trên não (máu dồn về não quá nhiều) làm cho con chó bị kích thích một cách bất thường, gây ra các cơn co giật, con chó sủa vô thức và có khuynh hướng hay cắn bậy hoặc chạy trốn, thở hổn hển.
Đặt con chó trong bóng râm và nơi mát, rẩy nước lạnh và chườm khăn lạnh trên đầu. Chúng ta cũng có thể cho chó uống chút cà phê, nếu bị sốt thì có thể dùng thêm aspirine.
Trúng độc
Thường là do hai nguyên nhân: thức ăn hay hóa chất. Trúng độc thức ăn thường là do sử dụng các loại thức ăn bị nhiễm mầm bệnh. Do đặc tính có nồng độ axit dạ dày đặc trưng của các loài ăn thịt nên điều này hiếm xảy ra trên chó. Triệu chứng thông thường thấy nhất là ói mửa, một số trường hợp nặng hơn như sốt, hôn mê. Việc điều trị phải do bác sĩ thực hiện.
Trúng độc hóa chất gây ra do nuốt phải chất độc: thuốc diệt côn trùng, thuốc tẩy hay các thuốc thú y với liều quá cao. Phải làm cho con vật ói lập tức bằng cách cho uống nước muối thật mặn. Không dùng sữa, đặc biệt dùng sữa rất nguy hiểm khi trúng độc thuốc diệt côn trùng có gốc phospho. Nếu chất độc là axit (axit chlohydric), cho uống nhiều nước soda; nếu chất độc là một chất kiềm (xút, amoniac, nước javel, dầu hỏa), dùng chất hấp thu là chanh hay giấm. Trong khi chờ sự can thiệp của thú y, chúng ta có thể dùng nước albumine (lòng trắng trứng đánh trong nước hay than hoạt tính).
Thuốc diệt chuột bao gồm hoặc là arsenic, hoặc là strychnine, hoặc là coumarine, Arsenic gây tiêu chảy ra máu, hô hấp dồn dập, hơi thở hôi mùi tỏi; thuốc giải độc là Natri thiomalate tiêm vào tĩnh mạch. Strychnine làm cho cở thể cứng lại kèm theo cơn co giật; thuốc giải độc là gardenal. Coumarine gây xuất huyết; có thể điều trị bằng vitamin K.
Các chất độc gây co giật thuốc nhóm metaldenhyde, dùng để diệt ốc tạp có thể được điều trị bằng các thuốc an thần. Các chất diệt côn trùng (DDT, linedane) gây run rẩy, giãn đồng tử và co giật; điều trị với gardenal kết hợp truyền đường glucose vào huyết thanh.
Vật lạ
Những chú chó con, thỉnh thoảng cả chó trưởng thành, có thể nuốt những vật khác nhau trong tầm với của chúng (viên bi, đồng xu, kim may, vỏ sò...). Thông thường những vật lạ này sau khi đi qua đường tiêu hóa sẽ bị thải ra ngoài theo phân. Nhưng nếu chúng bị kẹt lại, hoặc trong xoang miệng, hoặc trong thực quản sẽ làm cho con chó nuốt rất khó khăn, chảy nhiều nước dãi, đưa chân cào lên miệng và có thể ho.
Đầu tiên cần phải mở miệng con chó (nếu cần thiết đặt một miếng luôn mở) và sau đó tìm vật lạ trong miệng. Nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể lấy vật lạ ra một cách dễ dàng, hãy trang bị một kẹp dài và nhờ ai đó giữ yên chú chó. Đặc biệt là không được đẩy vật lạ vào sâu thêm vì nếu như vậy chúng ta phải cần sự can thiệp phẫu thuật. Nếu vật lạ không thấy được thì hãy đưa chú chó của bạn đến bác sĩ thú y và khi đó việc can thiệp luôn cần đến thuốc gây mê.
Xuất huyết, khác với chảy máu, gây ra do sự đứt vỡ của một động mạch hay tĩnh mạch. Mức độ trầm trọng tùy thuộc vào kích cỡ của mạch máu bị đứt vỡ. Trong khi chờ đợi sự can thiệp của thú y, có thể nhanh chóng dùng dây garrot hay đắp lên vết thương một miếng băng dày, dùng tay hay dùng dây siết chặt vết thương.
Sau một cú sốc, sự xuất huyết có thể diễn ra bên trong các xoang của cơ thể (xoang ngực, xoang bụng) gọi là nội xuất huyết. Niêm mạc bị tái đi, bốn chân lạnh, tim đập nhanh. Sự can thiệp phẫu thuật ngay lập tức là giải pháp duy nhất.
Xuất huyết thường được điều trị với các chất kích thích sự đông máu hay tăng cường sự co mạch. Trong một số trường hợp đặc biệt, rất trầm trọng, là xuất huyết xảy ra trên não. Chó bị rối loạn về vận động, tê liệt hay mất ý thức.
24.
Làm gì khi chó bị viêm loét bao tử, bỏ ăn?
"...Từ hôm Pin bệnh, các con khác không hề chạy chơi như mọi ngày mà đến gần, liếm láp và đến nằm cạnh bên ỏ sưới ấm. Một hôm, tôi quên không đóng cửa chỗ chó Pin nằm một mình dưỡng bệnh, sáng ra đã thấy con mẹ và hai chú chó cùng bầy nằm ngủ ngon lành cùng nhau trong ổ và hoàn toàn im lặng, không như thường ngày ít khi nào bọn nhỏ không gây gỗ với nhau để giành chỗ, vì chơi mạnh bạo nên làm nhau đau... Rõ ràng chúng cảm nhận và chia sẻ với nhau như những người anh em trong một nhà."
Con Pin nhà tôi (giống Chihuahua, năm tháng tuổi) bỏ ăn nguyên ngày. Đến tối, nó có triệu chứng khá rõ rệt, bị ói nhiều và mệt lả, nằm một chỗ không chơi với các con khác như mọi ngày. Dẫu đã tối (20h) tôi cũng phải đem tới cho bác sĩ Hồng khám. Buổi đầu chưa phát hiện rõ bệnh tình, bác sĩ Hồng chỉ vô nước biển, cho uống thuốc giảm đau và hạ sốt rồi tiếp tục theo dõi. Đến ngày hôm sau, Pin tiếp tục ói ra hết đến mệt vàng, mật xanh và có lẫn chút máu. Ban đầu, tôi còn nghĩ có lẽ nó bị bệnh chó con nhưng rất ít khả năng vì ngay sáu tuần tuổi, lúc vừa dứt sữa mẹ, nó đã được chích ngừa là lặp lại sau 30 ngày, đến nay nó hoàn toàn khỏe mạnh, chơi đùa suốt ngày, thậm chí nó còn khá tinh nghịch, thường vẫn dành chỗ với chó mẹ và các anh chị (lứa trước) lớn hơn nó đến 12 tháng. Vậy mà mấy hôm nay, Pin nằm liệt một chỗ, người co quắp rất tội nghiệp, không còn ăn uống được gì phải truyền nước biển mỗi ngày 2 lần và một ngày bơm sữa Ensure pha tảo Spirulina ba lần, mỗi lần 5cc sữa + 2gr tảo. Đến ngày thứ ba, xác định rõ Pin bị viêm loét bao tử. Đến ngày thứ 5, nó đã khá nhiều, đã đi ra ngoài đòi ăn nhưng tôi không dám cho ăn vì cứ cho ăn thức ăn khô, thịt là nó lại ói ra toàn bộ, đành chỉ bơm sữa pha tảo. Hôm nay, nó đã qua khỏi cơn nguy kịch nhưng còn rất yếu. Tối ngủ phải để đèn sưởi ấm, hàng ngày bơm sữa và tảo 3-4 lần, kể cả 2 lần vào ban đêm, khi thấy nó lồm cồm ra ngoài ổ để kiếm thức ăn.
Ngày đầu tiên Pin bị bệnh nằm liệt trong ổ, thỉnh thoảng chó mẹ, chó bà ngoại và các con chó khác cùng bầy trước đều thay nhau hoặc cùng nhau vào thăm, liếm láp cho Pin rất trìu mến. Mỗi lần như vậy, nó rất mừng và vẫy đuôi mừng rỡ mặc dầu còn yếu. Cho chơi chung một lát, cô chủ nhỏ lại xua "khách khứa" ra ngoài hết cho "bệnh nhân" Pin nằm tịnh dưỡng và bơm thức ăn. Đến ngày thứ ba, khi bệnh đã thuyên giảm, Pin nhất định xin ra ngoài (cào cửa), đành phải cho nó ra chơi. Thường ngày, các con chó khác (kể cả mẹ của nó) đùa giỡn rất mạnh bạo, chạy nhảy, vật lộn với nhau, giành gối, thức ăn rất dữ. Nhưng từ hôm nó bệnh, các con khác không hề chạy chơi như mọi ngày mà đến gần, liếm láp cho nó và đến nằm cạnh bên ổ sưởi ấm. Một hôm tôi quên đóng cửa chỗ chó Pin nằm một mình dưỡng bệnh, sáng ra đã thấy mẹ con và hai chú chó cùng bầy nằm ngủ ngon lành cùng nhau trong ổ và hoàn toàn im lặng, không như thường ngày ít khi nào bọn chúng không gây gổ với nhau vì giành chỗ, vì chơi mạnh bạo làm nhau đau ... Rõ ràng chúng cảm nhận và chia sẻ với nhau như những anh em trong một nhà.
23.
Đi bác sĩ lần đầu tiên
"Khi trong gia đình bạn có một thành viên cún hay mèo con mới, bạn nên tìm hiểu cách chăm sóc từ sách vở, bạn bè và bác sĩ thú y. Lời khuyên của bác sĩ rất quan trọng để chú cún hay mèo con sống lâu hạnh phúc và có sức khỏe tốt."
Dưới đây là đôi điều giúp bạn khi lần đầu đưa chúng đến bác sĩ. Điều trước tiên là chọn một bác sĩ thú y uy tín, nên rảo một vòng quanh các phòng khám và để ý xem khu vực tiếp tân có sạch sẽ không, đội ngũ nhân viên có niềm nở và thân thiện không, phòng khám ở gần nơi của bạn không. Và cũng đừng ngại ngần "chất vấn" bác sĩ hay nhân viên ở đó những điều mà bạn thắc mắc.
Khi đưa chú cún đến bác sĩ lần đầu, nên mang theo mẫu phân để kiểm tra xem có động vật ký sinh không. Bác sĩ sẽ ghi lại cân nặng của nó, khám tổng quát và xét nghiệm máu, phân để kịp thời phát hiện ra bệnh. Có thể chữa trị nhanh và hiệu quả những căn bệnh hay vấn đề tiềm ẩn về sức khỏe nếu phát hiện sớm khi chó còn nhỏ.
Trong khi khám, bác sĩ kiểm tra:
- Mắt, tai, răng để xem có bị dị tật không
- Da để xem da có bị khô, bọ chét hay ve không.
- Bụng để xem có bị đau, có bộ phận gì bị phình trướng không.
- Tim, phổi để kiểm tra nhịp tim, tiếng thở có bất thường có bị khò khè không.
- Khớp xương, khớp gối để xem chân cẳng có cứng cáp không.
- Cơ quan sinh dục.
Những giống chó thuần chủng đều có vấn đề riêng cần phải quan tâm, chẳng hạn như vết cắn. Một vài con có vết cắn cạn còn những con khác thì miệng nhỏ, hẹp. Có con thì đầu hình mái vòm hay có một cái thóp lớn trên đỉnh đầu.
Chủng ngừa
Nếu cún con đã được tám tuần tuổi hay chưa bao giờ chủng ngừa thì phải cho nó đi tiêm vaccine ngay. Thông thường, chó sẽ được tiêm ngừa phòng bệnh sốt ho do virus và Parvovirus cũng như xổ giun để ngăn chặn giun chui vào tim.
Những người nuôi chó tự tiêm vaccine lần đầu cho chó phải thông báo cho bác sĩ biết lần tiêm đầu tiên để lên lịch chính xác cho những lần sau. Cũng giống như trẻ con, thú cưng cần phải được tiêm thuốc đều đặn để tăng cường sức đề kháng.
Xổ giun
Bác sĩ kê đơn thuốc xổ giun. Ngay cả khi xét nghiệm phân cho kết quả âm tính, nhưng hầu như tất cả chó và mèo con khi sinh ra đều bị giun. Do vậy, cứ ba tuần một lần phải cho chúng uống hai liều thuốc xổ giun.
Không giống như những con trưởng thành, chó con dưới sáu tháng tuổi không cần phải kiểm tra xem có bị giun chui vào tim không trước khi cho uống thuốc phòng bệnh.
Sau lần đầu tiên đến bác sĩ, bạn nên mang chó quay trở lại phòng khám khoảng ba đến bốn tuần sau đó để tiêm ngừa và kiểm tra lại cho đến khi nó được 16 đến 20 tuần tuổi. Từ thời điểm đó trở đi, chó sẽ được tiêm ngừa hàng năm. Khi được bốn đến sáu tháng tuổi, nhiều chó hay mèo con phải được đưa đến bác sĩ để thiến nếu chủ nhân muốn như vậy. Rồi từ đó trở đi, chỉ cần đến bác sĩ mỗi năm một lần cho đến khi bảy năm tuổi, tức là thời điểm bắt đầu quá trình lão hóa rồi sau đó là hai năm một lần.
22.
Dạy chó con tại nhà trước khi đến trường huấn luyện chó dắt người mù
"Bạn có ngạc nhiên khi biết một chú cún tham gia một khóa huấn luyện tại Trường Seeing Eye - trường huấn luyện chó cho người khiếm thị số một tại Mỹ? Cũng giống như trẻ con, các học viên "nhí" Seeing Eye phải qua lớp "mẫu giáo" tại nhà trước khi chính thức tập trung về trường và được dạy dỗ chu đáo để trở thành những chú chó dẫn đường thực thụ".
Kết quả huấn luyện của Seeing Eye phụ thuộc rất nhiều vào những kỹ năng sơ huấn tại nhà của hàng trăm tình nguyện viên tại nhiều bang - những người đã mở rộng cửa và lòng mình cho những chú chó con với những sứ mệnh đặc biệt. Họ dành cho các chú chó này sự yêu thương và dạy dỗ dịu dàng mà những con chó lớn lên trong trại không bao giờ có được. Kenneth Rosenthal thuộc trường Seeing Eye nói: "Các tình nguyện viên của chúng tôi đã và đang cung cấp một dịch vụ vô giá. Một con chó nuôi trong trại sẽ không thể có được nền tảng vững chắc của sự yêu thương, sự tin cậy hoặc được va chạm hàng loạt các tình huống khác nhau hàng ngày như giao thông đường phố như chú chó được nuôi dạy tại nhà tình nguyện viên".
Tình nguyện viên xem chú chó con như một thành viên của gia đình, dạy cho chú cách vâng lời cơ bản, hướng dẫn chú những tình huống mà chú phải xử lý để mở thành 1 chú chó dẫn đường xuất sắc sau này và cho chú thật nhiều "tình thương mến thương" để có thể tạo mối quan hệ tốt với người khiếm thị - người mà chú có nhiệm vụ giúp đỡ sau này. Các tình nguyện viên này đều đồng ý theo một khóa huấn luyện đặc biệt và tham dự đều đặc các buổi họp tại câu lạc bộ địa phương với chú chó của mình. Một thành viên trong gia đình, thường là trẻ em từ 9 đến 19 tuổi có trách nhiệm chăm sóc "người bạn đặc biệt" hàng ngày. Chương trình cũng được mở rộng cho những người lớn có điều kiện ở nhà thường và các cô bác hưu trí tham gia. Trường Seeing Eye thanh toán các chi phí thú y và trả một khoản trợ cấp hàng tháng cho việc nuôi dạy chó. Các cô chú cún của trường thường bắt đầu đến sống với các gia đình tình nguyện từ tám tuần tuổi và chịu sự giám sát chặt chẽ của nhân viên trường. Sau 16 tháng, chúng sẽ trở về trường để bắt đầu khóa huấn luyện chính thức. Khi bốn tháng huấn luyện đầy gian khổ kết thúc, các cô cậu nhóc được làm quen với người chủ khiếm thị mới của mình trong vòng 20 đến 27 ngày trước khi gắn bó lâu dài với người ấy.
"Chúng tôi không mong đợi ở các chú chó sự nhất nhất vâng lời chủ", Doug Robert, chủ nhiệm chương trình nói. Mặc dù phải chịu kỷ luật khắt khe nhưng các "học viên" cũng được hưởng sự tự do nhất định, giúp chúng phát huy tối đa khả năng phán đoán, phân tích của chúng. Ví dụ như chúng phải tìm ra lối đi vòng vỉa hè bị phong tỏa hoặc phải quyết định trong trường hợp nào đó có an toàn để dắt chủ băng qua đường. Một con chó vâng lời tuyệt đối sẽ chờ chủ ra mệnh lệnh, thay vì tự mình nắm bắt vấn đề và tìm cách giải quyết tốt nhất. Nguyên tắc huấn luyện các loại chó nghiệp vụ khác là "ra mệnh lệnh và vâng lời". Nhưng trong huấn luyện chó dẫn đường, nguyên tắc đó lại là "ra mệnh lệnh và vâng lời nếu điều kiện cho phép".
21.
Bạn đã làm được gì cho chú chó thân yêu?
"Trước tình bạn cao thượng và tình cảm chân thành của chú chó, bạn sẽ thấy rằng những gì bạn đã làm cho chú chó của mình thực sự chẳng đáng là bao"
Có một chân lý đã tồn tại từ bao đời nay: Chó là người bạn tuyệt vời của con người, luôn ở bên con người trong những chuyến đi khai thiên lập địa, mở đất mở cõi cho đến những chuyến đi thám hiểm tận mặt trăng. Và cũng có một chân lý nữa mà dường như nhiều người bỏ quên, đó là người chủ phải có trách nhiệm với con chó của mình vì những gì họ cho đi chỉ là chút xíu nhỏ nhoi so với những gì họ nhận lại được từ người bạn này.
Trách nhiệm của mỗi một người nuôi chó là chăm sóc chó một cách đàng hoàng. Nếu bạn đang có ý định muốn nuôi một chú chó, vậy thì điều trước tiên bạn nên tìm hiểu nhu cầu của cả cơ thể lẫn tâm hồn của chú chó và cách chăm sóc nó.
Có rất nhiều thứ mà người nuôi cần phải làm để hiểu được bản năng của chú chó để biết cách phát huy và ngăn cản hay đơn giản chỉ để điều khiển được nó vì bản năng của các giống chó không giống nhau. Giống chó lớn tai cụp (mastiff), thường được huy động cho nhiệm vụ bảo vệ, đánh nhau và thậm chí cả chiến tranh chúng thường hung hăng nên người nuôi phải biết cách kiềm chế chúng. Còn giống chó săn thỏ (greyhound) thì lại thích "bay nhảy" và hẳn sẽ rất vuui nếu sở thích chạy nhảy được đáp ứng. Trong khi đó, giống chó săn đánh hơi (scenthound) thích sủa và ngửi chỗ này chỗ kia đánh hơi phát hiện mùi lạ.
Do vậy, người nuôi cần tìm hiểu về giống chó mà họ đang nuôi, nguồn gốc, bản năng và thói quen của nó nếu thành công, sẽ dễ dàng chiếm được trọn vẹn tình cảm của chú chó.
Không nên "dễ dãi" khi quyết định nuôi chó vì chuyện này cũng khó khăn không kém việc trở thành cha mẹ. Cuộc sống thực sự và sự khỏe mạnh của một chú chó nằm ngay trong tay người chủ của nó. Ngày nay, người nuôi chó có điều kiện hơn để chăm sóc các chú chó thân yêu. Câu lạc bộ người nuôi chó của Mỹ và Anh đều tổ chức các sự kiện dành cho chó, cả giống chó thuần chủng và chó lai để hỗ trợ các hội viên trong chăm sóc và huấn luyện chó. Các chủ đề thường là dạy chó biết nghe lời, biết cách tấn công, chăn súc vật hay huấn luyện chó sục (giống chó chăn nhỏ chuyên sục hang bụi). Một chú chó được chăm sóc tốt và huấn lyện kỹ càng sẽ được xem là chú chó hạnh phúc nhất. Cũng giống như con người, chó cũng được hưởng nhiều lợi ích của các tiến bộ khoa học, chẳng hạn kéo dài tuổi thọ.
Để đảm bảo sức khỏe của các chú chó, người nuôi nên thường xuyên liên lạc với các bác sĩ thú y mà họ đã chọn, tham vấn hay đến chỗ bác sĩ khi cần thiết. Chó dễ bi mắc bệnh nên cần phải tiêm ngừa đầy đủ để ít phải "ghé thăm" bác sĩ hơn.
20. Dạy chó đi vệ sinh
"Việc huấn luyện luôn bắt đầu càng sớm càng tốt. Một chú chó con sẽ dễ dàng tiếp nhận những bài tập luyện và dễ dàng tạo thành thói quen tốt hơn, còn chó lớn đã hình thành những thói quen về mọi hoạt động sinh lý của cơ thể, và thói quen đã ăn sâu quá lâu trong "tiềm thức" của chó nên rất khó để luyện tập lại."
Huấn luyện chó đi vệ sinh trên giấy.
Mục tiêu của bài huấn luyện này là giúp chú chó con của bạn quen với việc đi tiêu và đi tiểu trên tờ giấy (hoặc tờ báo) mà bạn đã trải nơi bạn muốn chó của bạn "đi". Tốt nhất là bạn nên trải giấy ở nơi dễ dọn dẹp và lau chùi như nhà bếp, phòng tắm. Nơi bạn chọn không nên quá gần nơi ăn, ngủ của chó, vì theo bản năng, chó có xu hướng giữ gìn sạch sẽ khu vực ăn ở của mình.
Đầu tiên, bạn nên giữ chó ở nơi bạn đã chọn, rải vài tờ giấy ở đó (nên để các tờ giấy lên nhau), chờ cho tới khi chó chịu tiêu, tiểu. Khi chó đã đi lên giấy, mùi "chất thải" đã thấm xuống những tờ giấy dưới, bạn bỏ tờ giấy ở trên đã dơ và thay một tờ giấy sạch, nhưng đặt dưới tờ giấy đã thấm mùi. Lần sau, chó sẽ dễ dàng "đánh hơi" và sẽ "đi" lại đúng chỗ đó.
Nếu chú chó con của bạn đã quên bài tập trên giấy mà nó đã được học lần đầu, bạn hãy kiên nhẫn lấy tờ giấy khác. Nếu chó của bạn "lỡ" tiêu tiểu sai chỗ, bạn nên tẩy mùi ngay vì trong lần sau, khi chó "đánh hơi" và nhận ra có hai chỗ khác nhau phải lựa chọn để "hành động" thì chó sẽ bị lúng túng.
Bạn nên nhớ rằng, chó con sau khi ăn, uống nước, hay sau khi thức dậy, chó cần đi vệ sinh. Với một con chó còn nhỏ thì cần phải đi vệ sinh nhiều lần trong ngày, khoảng 3-4 giờ đồng hồ. Thường thì dấu hiệu để bạn nhận biết chó của bạn muốn đi vệ sinh là chó khịt mũi ngửi xung quanh, cố gắng tìm đúng chỗ để "hành động". Có những chú chó con sẽ ngửi quanh đồng thời chạy vòng vòng (có lúc chạy cách điên cuồng). Khi đó, bạn hãy nhanh chóng đặt chó vào tờ giấy trải nơi bạn muốn, nhẹ nhàng kiềm chế những cử động của nó, cho tới khi chó tiêu tiểu lên giấy. Nhớ khen chú chó của bạn sau khi nó đã "đi" lên giấy.
Dạy chó đi vê sinh trên giấy cũng là phương pháp dạy chó đi vệ sinh đúng chỗ ta chỉ đinh: lúc đầu để giấy gần nơi chó ở. Sau khi chó đã quen đi vệ sinh trên giấy, ta dịch chuyển dần tờ giấy này đến vị trí ta chỉ định chó đến vệ sinh (nhà vệ sinh, góc vườn...). Khi chó đã tạo thói quen vệ sinh ở vị trí chỉ định thì ta cất tờ giấy này đi (tốt nhất là sử dụng tờ báo để chó đi vệ sinh lên trên).
Huấn luyện chó không "làm bậy" trong chuồng.
Bài huấn luyện này sẽ nhanh chóng và dễ dàng hơn so với bài huấn luyện trên, bạn sẽ tập cho chú chó của bạn biết giữ gìn chỗ ngủ sạch sẽ. Để chó con bắt đầu làm quen với chuồng, bạn nên làm cho chuồng hấp dẫn hơn bằng cách để vào chuồng vài món đồ chơi. Nếu chó phải ở trong chuồng vài lần với chất thải của nó, nó sẽ tự học rất nhanh cách kềm nén đợi đến lúc bạn cho ra khỏi chuồng. Bạn hãy cho chú chó ra khỏi chuồng càng sớm càng tốt, điều này giúp chú chó hiểu rằng bạn sẽ sớm cho nó ra, và lòng tin của chú chó đối với bạn sẽ lớn dần. Bạn hãy cho chó ra và tập cho nó tự vô chuồng trở lại. Bạn nên lập lịch để cho chó ra và thực hiện đúng theo lịch. Điều này rất quan trọng. Sau khi chú chó có thể tự vô chuồng cách tự nhiên, bạn có thể an tâm, sẽ không có "sự cố" nữa, nhưng bạn hãy nhớ, chú chó của bạn sẽ đợi bạn cho nó ra. Cũng bài huấn luyện này, bạn có thể dùng để dạy chú chó cả bạn biết phân biệt nơi ngủ (chuồng, nhà dành riêng) để giữ gìn vệ sinh và nơi có thể tiêu tiểu. Khi đã thành công bài huấn luyện, bạn có thể không đóng cửa chuồng mà vẫn an tâm. Khi cần ngủ, chú chó của bạn sẽ tự biết vô chuồng. Ngược lại, khi cần đi vệ sinh, chú chó của bạn sẽ ra ngoài và đi đúng chỗ quy định.
Huấn luyện chó đi vệ sinh ngoài trời.
Bạn hãy dẫn chó đi quanh khu vực bạn chọn cho chó tiêu, tiểu. Kiên nhẫn cho chó nhiều thời gian để chó có thể "hành động", nhớ khen nó khi nó làm xong. Việc khen thưởng bằng lời và hành động của nó là đúng và nó sẽ cố gắng thực hiện trong những lần sau.
Hầu hết, chó con thường phải đi vệ sinh khoảng 6 lần trong 1 ngày, nên cách khoảng 3-4 giờ đồng hồ, bạn nên dẫn chó ra ngoài. Rất tốt nếu bạn có thể dẫn chó ra ngoài sau mỗi bữa ăn. Chó con khi no, bao tử của nó sẽ ép bàng quang và nó không thể nhịn lâu. Nên dẫn chó của bạn ra ngoài vệ sinh vào buổi chiều tối, như thế chú chó không phải cố gắng kiềm chế suốt đêm. Nếu bạn lặp đi lặp lại việc dẫn chó ra ngoài đi tiêu, tiểu một chỗ nhất định, và khen thưởng mỗi khi nó "hành động" đúng, chú chó của bạn sẽ hiểu chỗ vệ sinh của nó và sẽ thực hiện đúng như bạn muốn.
Dọn vệ sinh
Thật sự, sẽ không hay chút nào nếu bạn dẫn chó ra ngoài và để phân lại ngoài đường. Trách nhiệm của bạn là dọn sạch những "phế phẩm" từ chú chó của bạn. "Phế phẩm" của chó còn là một vấn đề của môi trường chung, và ít nhiều nó có khả năng gây hại sức khỏe của mọi người.
Tại một số thành phố ở các quốc gia trên thế giới, việc bạn để chó "phóng uế" và không dọn vệ sinh là bạn phạm luật và sẽ bị phạt.
Bạn nên dọn phân chó bằng cách dùng bao ny-long, bỏ vào và cột chặt lại, sau đó mới bỏ vào thùng rác. Không nên chôn vùi xuống đất vì trong phân có thể có giun đũa và sán dây rất dễ truyền sang người và con vật khác. Nếu chó đã "hành động" trong nhà, ban nên chà sạch chỗ dơ bằng thuốc sát trùng có mùi thơm.
"Tai nạn" sẽ xảy ra.
Không phải vấn đề nằm ở việc bạn chọn cách tập cho chó đi vệ sinh. Nhưng vẫn khó tránh khỏi những lúc có "tai nạn", nhất là trong lúc tối, khi bạn đang ngủ, chú chó con của bạn không thể nhịn nổi trong một thời gian dài. Lúc đó, dù chỉ mới 1 phút, bạn cũng không nên la mắng hay đánh phạt chú chó của bạn. Chú chó con của bạn rất mau quên, nó sẽ không thể hiểu vì sao bạn giận. Nếu bạn bắt gặp nó đang "làm bậy", bạn hãy dứt khoát la "không" và nhanh chóng đưa nó đến nơi bạn muốn nó "hành động". Đừng bao giờ bạn đánh vào đít nó hoặc dí miệng nó vào phân của nó, vì chẳng những điều này ảnh hưởng đến sức khỏe mà nó còn tạo cho chú chó của bạn hiểu lầm rằng bạn muốn nó "đi" lại chỗ đó vào lần sau.
19.
Tiến trình tiếp nhận thức ăn
Giai đoạn tìm kiếm, xác định và chọn lựa
Chó sử dụng khứu giác để bắt lấy những mùi thơm phát ra từ thức ăn và sử dụng các cơ quan cảm giác để cảm nhận nhiệt độ từ thức ăn. Khứu giác là giác quan nhạy cảm quan trọng nhất trong giai đoạn này. Chó có từ 70 đến 200 triệu điểm tiếp nhận mùi, trong khi con người chỉ có từ 5 đến 20 triệu (Vadurel và Cogny, 1997).
Khi con chó khịt mũi hít vào, tốc độ nhanh gấp mười lần tốc độ hô hấp (Vadurel và Cogny, 1997). Mức độ hoạt động của khứu giác lên đến đỉnh điểm khi chó đói và thấp xuống khi đã no. Khứu giác sẽ giảm dần hoạt động khi tuổi già.
Giai đoạn đưa vào trong miệng
Bây giờ, chó mới cảm nhận kích cỡ, hình dạng, kết cấu và vị của thức ăn. Những cơ quan vị giác tập trung ở phần gai vị giác nằm ở lưỡi, vòm miệng và hầu. Chó có 1.700 điểm cảm nhận vị giác, trong khi người lại có đến 9.000 điểm cảm nhận vị giác.
Chó phân biệt được năm vị khác nhau: vị đắng, vị ngot, vị chua, vị mặn và vị của axit amin thiết yếu glutamate. Chó có khuynh hướng từ bỏ vị đắng và bị thu hút bởi vị ngọt. Hệ thống vị giác của chó con bắt đầu hoạt động ngay trước khi được sinh ra (Ferrel, 1984). Vì vậy, cũng có một số ảnh hưởng từ thức ăn của chó mẹ được truyền qua máu đến nhau thai qua màng ối (Thorn, 1995).
Giai đoạn tiêu hóa
Giai đoạn này hầu như không có cảm giác nào đối với thức ăn. Tuy nhiên trong một vài trường hợp, nếu thức ăn không phù hợp với cơ thể thì cảm giác ói hình thành để tống thức ăn ra.
Bàn thêm về hương vị của thức ăn
Chó nói chung rất bị thu hút bởi thức ăn có hàm lượng chất béo cao. Do vậy, cách đơn giản nhất để tăng dộ ngon miệng của thức ăn là phủ thêm một lớp chất béo bên ngoài thức ăn. Tuy nhiên, cũng cần cẩn thận vì chất béo dễ gây béo phì nếu không kiểm soát tốt về lượng.